Ísraelsríki er stöðugt í fréttum, oft vegna hernaðarátaka, stundum vegna landtökubyggða og stöku sinnum vegna s.k. friðarferlis. Þetta smávaxna ríki er um 20.700 km2 að flatarmáli. Að auki eru landsvæði sem Ísraelar hafa hertekið eftir 1967 um 7,400 km2. Á þessu svæði öllu búa nú um 6,6 milljónir innan núverandi landamæra ríkisins og tæplega 4 milljónir á herteknum svæðum. Samtals rúmlega 10 milljónir manna, sem skiptast til helminga í araba og gyðinga á svæði sem er um ¼ hluti Íslands að stærð.
Á Vesturlöndum er Ísrael yfirleitt talið til lýðræðisríkja, einskonar vestrænn útvörður í austri. Evrópusambandið styður ríkið pólitískt og efnahagslega og Bandaríkin veita engu öðru landi jafn mikla aðstoð, jafnt pólitískt, efnahagslega sem hernaðarlega – fjárframlög frá BNA nema rúmlega einum milljarði kr. dag hvern og þar af fer einn milljarður á mánuði til að byggja landtökubyggðir á hernumdu landi, sem er stranglega bannað í samþykktum Sameinuðu þjóðanna. Hinir sterku bandamenn Ísraelsríkis telja sig fremst í flokki þeirra ríkja sem aðhyllast lýðræði og mannréttindi. Í því ljósi væri eðlilegt að álykta að Ísrael hafi mikilvægt hlutverk á þessum sviðum.
Um Ísrael ríkir þó enginn friður, það líður vart heil vika án þess að fréttir berist af átökum sem Ísrael á þátt í. Hvað veldur? Eru það andstæðingar lýðréttinda og vestrænna gilda sem herja stöðugt á þenna útvörð? Eða er það tilkoma og eðli Ísraelsríkis sem skapar þennan ófrið sem hefur brátt staðið í 60 ár.
Í þessari grein mun ég reyna að varpa ljósi á þá þætti sem skipta máli þegar menn skoða þennan vettvang átaka og armæðu.
Ísraelsríki undir smásjánni í tilefni 40 ár hernáms
Lýðræði og mannréttindi
Frá barnæsku er Íslendingum innrætt að þeir búi við stjórnmálalegt lýðræði, njóti mannréttinda og séu jafningjar gagnvart lögum. Og þótt menn greini á um hversu lýðræðið sé fullkomið og mannréttindin víðtæk þá ríkir almenn sátt um þennan sameiginlega grunn. Lýðræði og mannréttindi eru ekki sjálfgefin, víða skortir þessi réttindi alveg og sífellt þarf að berjast gegn þeim sem reyna að grafa undan þessum réttindum okkar.
Mannréttindasáttmáli SÞ er skýr:
„Mannréttindi á að vernda með lögum. Að öðrum kosti hljóta menn að grípa til þess örþrifaráðs að rísa upp gegn kúgun og ofbeldi. Hver maður skal eiga kröfu á réttindum þeim og því frjálsræði, sem fólgin eru í yfirlýsingu þessari, og skal þar engan greinarmun gera vegna kynþáttar, litarháttar, kynferðis, tungu, trúar, stjórnmálaskoðana eða annarra skoðana, þjóðernis, uppruna, eigna, ætternis eða annarra aðstæðna.
Eigi má heldur gera greinarmun á mönnum fyrir sakir stjórnskipulags lands þeirra eða landsvæðis, þjóðréttarstöðu þess eða lögsögu yfir því, hvort sem landið er sjálfstætt ríki, umráðasvæði, sjálfstjórnarlaust eða á annan hátt háð takmörkunum á fullveldi sínu.“
Ofanritað sýnir að í orði aðhyllist hið s.k. alþjóðasamfélag víðtæk mannréttindi, sem skulu varin með lögum og lögin eru varin með valdi ríkisins. Það er jafnframt viðurkennt að njóti menn ekki grundvallarréttinda, þá séu það eðlileg viðbrögð að rísa gegn kúgun og ofbeldi.
En þegar kemur að málefnum Ísraelsríkis, þá kemur upp sú sérkennilega staða að öllu er snúið á haus. Skerðing mannréttinda er varin með lögum í Ísrael og uppreisn hinna kúguðu talin vera orsök átakanna. Og Vesturlönd, með Bandaríkin í broddi fylkingar, vinna að s.k. friðarferli skv. þessari öfugsnúnu afstöðu, mannréttindi Palestínumanns virt að vettugi en sífellt talað um allir verði að viðurkenna Ísrael – ríki sem viðurkennir ekki mannréttindi milljóna manna.
Franski heimspekingurinn og prófessorinn Etienne Balibar, sem hefur í skrifum sínum fjallað mikið um tilgang laga og réttar, skrifaði í franska blaðið Le Monde að málstaður Palestínumanna væri málstaður allra manna; að viðurkenning á rétti þeirra skeri úr um það hvort alþjóðalögum verði framfylgt eður ei.
Hverjir gagnrýna Ísraelsríki?
Í 65 skipti hafa stjórnvöld í Ísrael verið fordæmd af Sameinuðu þjóðunum vegna brota á sáttmálum SÞ. Jimmy Carter, frv. Bandaríkjaforseti, hefur ritað bók gegn stefnu Ísraels, titill bókarinnar er Palestína: Frið, ekki kynþáttaaðskilnað (e: Palestine: Peace Not Apartheid), Desmond Tutu biskup í S-Afríku hefur lýst Ísrael sem ríki kynþáttaaðskilnaðar og hvatt til alþjóðlegra refsiaðgerða líkt og beitt var með góðum árangri gegn kúgunarstjórninni í S-Afríku. Getur verið að ríki sem virðist halda uppi merkjum lýðræðis og mannréttinda verðskuldi slíkar ásakanir?
En þrátt fyrir margendurteknar og alvarlegar ásakanir alþjóðastofnana, mannréttinda- og friðarsamtaka og atkvæðamikilla einstaklinga láta stjórnvöld víða um heim eins og allt sé í stakasta lagi. Ísraelar taka meira að segja þátt í Evróvision!
Hvað er það þá sem Tutu, Carter o.fl. eru að agnúast út í?
Til þess að átta okkur á eðli Ísraelsríkis er nauðsynlegt að skoða grundvallaratriði, s.s. lög og kerfið sem framfylgir lögunum. Einnig stjórnmálavettvanginn, kynnast helstu stefnum og birtingarmynd þeirra.
Ríkir lýðræði í Ísrael?
Í fimmtíu ár hafa Ísraelar reynt árangurslaust að koma sér saman um stjórnarskrá. Í stað stjórnarskrár hafa gilt s.k. grunnlög sem skilgreina ríkið og réttindi þegnanna.
Nýlega setti núverandi stjórnarskrárnefnd fram tillögur að stjórnarskrá. Upphafsorð hennar eru: „Ísrael er lýðræðislegt gyðingaríki“ (e: „Israel is a Jewish and democratic state“). Í grunnlögunum sem nú eru í gildi segir:
„Tilgangur þessara grunnlaga er að verja mannlega reisn og frelsi svo grunnlögin nái yfir gildi Ísraelsríkis sem lýðræðislegs gyðingaríkis.“
Í stofnyfirlýsingu Ísraels frá 1948 er skráð:
„Eretz-Israel (Land Ísraels) var fæðingastaður gyðingaþjóðarinnar.“
Ekki fer á milli mála eftir þennan lestur að ríkið er ríki gyðinga – ekki ríki allra sem þar búa, heldur þeirra sem þar búa og eru gyðingar. Nú vill svo til að 20% íbúanna eru ekki gyðingar. Gæti íslenska stjórnarskráin verið orðuð með líkum hætti og Ísland áfram talist til lýðræðisríkja?
„Ísland er lýðræðisríki 80% Íslendinga.“ Þetta væri yfirlýsing um að 60,000 Íslendingar væru utangarðs þegar sjálfur grundvöllur þjóðskipulagsins væri ákveðinn. Kæmi hljóð úr horni? Yrði kvartað undan skorti á jafnræði? Myndu íslenskir stjórnmálamenn veifa þessu plaggi kotrosknir og fá almenna viðurkenningu fyrir? Ég veit það ekki, þetta hefur ekki verið reynt. Ísrael er reyndar eina ríkið á jarðarkringlunni sem hefur lýst því hreinlega yfir að það sé ekki ríki þeirra sem þar búa, heldur hluta íbúanna. Það getur tæpast verið þægileg tilfinning að búa í slíku landi – fyrir þá sem ekki eru gyðingar.
Zíoniskur sjóður fyrir gyðinga
Í grunnlögum landsins er staðfest að 93% alls landrýmis í Ísrael er í eigu 3 aðila, þ.e. ríkisins, Yfirvalda þróunar og Þjóðarsjóðs Gyðinga (Jewish National Fund). Þjóðarsjóðurinn „er hluti Heimshreyfingar zíonista“ eins og segir í kynningarplöggum og var stofnaður af Theodor Herzl, upphafsmanni zíonismans. Það segir sig sjálft að aðrir en gyðingar geta ekki átt hlut í hinum zíoníska Þjóðarsjóði, og því er eignarhald á landi ekki hluti þeirra réttinda sem þau 20% landsmanna, sem eru ekki gyðingar, njóta.
Á Íslandi væri varla friður um það að 60 þúsundin sem ekki eru með í grundvelli stjórnarskrárinnar væru einnig sett til hliðar með þessum hætti. Þjóðlendustríð ríkisstjórnarinnar sem nú geysar hérlendis sýnir okkur að það yrði ekki átakalaust ef slíkt væri reynt. 60.000 Íslendingar eru kraftmikill kór og það dyggði ekkert annað en margelfd Víkingasveit til að halda þeim í skefjum ef til alvarlegra átaka kæmi. Þau 20% landsmanna í Ísrael sem eru ekki gyðingar telja nú 1,2 milljónir (arabar og drúsar). Og til þess að tryggja það að eignarhald á landi breytist ekki þá er það skráð í Grunnlögin að „land í eigu þessa þriggja aðila megi aldrei selja né láta af hendi með öðrum hætti.“
Til þess að stjórna landnotkun þá er skipað í Landaráð Ísraels (Israel Lands Council). Helmingur ráðsmanna eru skv. lögum frá Þjóðarsjóði gyðinga og restin frá ríkinu. Fulltrúar ríkisins eru einnig gyðingar, enda erum við að tala um hið „lýðræðislega gyðingaríki.“ Eignarhald Þjóðarsjóðs gyðinga og ríkisins gerir það að verkum að hvorki arabar, né aðrir sem ekki eru gyðingar, geta eignast land í Ísrael þótt þeir séu löglegir íbúar landsins, þeir eru ekki gyðingar og þar við situr. Jafnvel þótt stór hluti Ísraelsríkis standi á stolnu landi (gyðingar áttu aðeins 7% landsins 1947) og engar bætur hafa komið fyrir. Við stofnun Ísraelsríkis áttu arabar töluvert land en með ýmsum hætti hafa þeir misst það í hendur gyðinga og nú eru aðeins um 3% eftir í eigu þeirra.
Allir nema Hafnfirðingar, Kópavogsbúar, Garðbæingar og Álftnesingar
Til þess að átta okkur betur á raunstærðum í þessum dæmum sem hér eru sett fram þá verður spyrða saman alla íbúa Hafnarfjarðar, Kópavogs, Garðabæjar og Álftaness til þess að setja saman hóp 60,000 Íslendinga.
65. grein íslensku stjórnarskrárinna yrði þá orðuð svona:
„Allir, nema Hafnfirðingar, Kópavogsbúar, Garðbæingar og Álftnesingar, skulu vera jafnir fyrir lögum og njóta mannréttinda án tillits til kynferðis, trúarbragða, skoðana, þjóðernisuppruna, kynþáttar, litarháttar, efnahags, ætternis og stöðu að öðru leyti.“
Í 72. grein íslensku stjórnarskrárinnar segir:
„Eignarrétturinn er friðhelgur. Engan má skylda til að láta af hendi eign sína nema almenningsþörf krefji. Þarf til þess lagafyrirmæli og komi fullt verð fyrir.“ Til þess að átta okkur á aðstæðum í Ísrael verðum enn að setja Hafnfirðinga og nágranna í spor þeirra íbúa Ísrael sem ekki eru gyðingar.
„Engan, nema Hafnfirðinga o.s.frv. má skylda til að láta af hendi eign sína…“
Lögbundið kynþáttamisrétti
Ísraelar búa í raun við tvennskonar lög, annarsvegar veraldlegu lögin eins og þau eru í Grunnlögunum og hinsvegar trúarleg lög (Halakha) sem ná til m.a. fjölskyldumála, s.s. hjúskapar. Þrátt fyrir að því sé haldið fram víða að Ísrael sé lýðræðisríki, þá hlýtur það að sá efa í brjóst lýðræðissinna að uppgötva að í hluta grundvallarlaganna er landsmönnum mismunað augljóslega eftir því hvort þeir eru gyðingar eður ei. Þ.e. aðgreining eftir kynþáttum og trú er staðfest þegar lög um landareignir, frjálsan flutning til landsins, giftingu, sameiningu fjölskyldna ofl. eru skoðuð.
Þegar þau 20% landsmanna sem lögin beinast gegn reyna að verjast eignaupptöku getur það orðið þeim dýrkeypt.
Árið 1976 mótmæltu íbúar í bænum Sakhnin (skammt frá Accra) því að Landvarnaráðuneyti Ísraels ákvað að taka land þeirra undir búsetu annarra. Mótmælendurnir voru að sjálfsögðu arabar sem höfðu búið í bænum kynslóð fram af kynslóð og hinir nýju ætluðu íbúar gyðingar. Sex mótmælendur voru drepnir og mótmælendur náðu ekki markmiðum sínum (árið 2001 voru 12 arabískir mótmælendur drepnir á sama stað). Þetta dæmi sýnir í hnotskurn hlutskipti þeirra sem ekki eru gyðingar en eru ofurseldir lögum hins „lýðræðislega gyðingaríkis.“
Í dag er Sakhnin umkringt gyðingabyggðum og árið 2002 taldi ísraelski herinn nauðsynlegt að útbúa svæði til hergagnaframleiðslu – og viti menn, svæðið varð að vera nákvæmlega þar sem helstu ræktunarlönd Sakhninbúa eru (voru). Og fyrirhugað íþróttahús þeirra varð að víkja vegna stækkunar gyðingabyggðarinnar sem kostuðu 6 mannslíf 1976.
Sakhnin er aðeins eitt dæmi af mjög mörgum um „löglega“ kynþáttastefnu Ísraelsríkis.
Stóra landránið
Þann 22. júní árið 2005 birti ísraelska dagblaðið Ha’aretz greinar undir fyrirsögninni „Stóra landránið í Ísrael“. Það sem gekk fram af ísraelsku blaðamönnunum var beiting lagaákvæða sem sett voru árið 1950, skömmu eftir stofnun Ísraelsríkis. Lögin fjalla um réttindi og eignir fjarstaddra araba, en kjarni þeirra er sá að öll verðmæti, föst og laus, fé og fasteignir (m.a.s. viðskiptavild) þeirra sem hafa yfirgefið eigur sínar þ. 29. nóv. 1947 falli í hendur Ísraelsríkis.
Nú er það staðreynt af mörgum Ísraelskum sagnfræðingum, að 1948 ráku gyðingar palestínska íbúa burt með vopnavaldi, af stórum hluta þess lands sem þeir höfðu búið á í margar kynslóðir. Þeir framkvæmdu það sem í nútímanum kallast þjóðernishreinsun, þ.e. þeir ráku íbúana á brott úr heimahögum sínum m.a. með morðum og árásum. Síðan hafa þessir flóttamenn ekki átt afturkvæmt og því varanlega fjarstaddir frá þeim eigum sem þeir gátu ekki gripið með sér á flóttanum. Þar með hóf hið nýja ríki gyðinga tilveru sína með stórfelldu ráni sem hefur haldið áfram í ýmsum myndum fram á þennan dag.
Það var beiting þessara laga gegn Palestínumönnum sem áttu eignir í Austur-Jerúsalem sem gekk svona fram af blaðamönnum Ha’aretz árið 2005.
Skolpræsi í stað ávaxtatrjáa
Samtímis því að Olmert forsætisráðherra Ísrael ræðir við ráðamenn heimsins um friðarferli og óskir Ísraela um að lifa í friði þá framfylgir hann allt annari stefnu í raun. Þann 19. maí 2007 tóku ísraelsk yfirvöld þá ákvörðun að ólöglega landtökubyggðin Efrata þyrfti nýja fráveitu fyrir skolp. Efrata er á landi Palestínumanna eins og allar ólöglegar landtökubyggðir gyðinga. Lega skolplagnarinnar er merkileg þar sem í ljós kom að rörið skyldi leggja í miðjum frjósömum dal þar sem ávaxtatré í eigu Palestínumanna stóðu. Skammt frá Betlehem er þorpið Ertas með sína 400 íbúa og ávaxtatrén í dalnum eru mikilvægasta framfærsluleið þorpsbúa. Í margar vikur reyndu þorpsbúar að telja skipulagsyfirvöldum í Ísrael hughvarf en allt kom fyrir ekki. Herinn mætti á staðinn og hélt grátandi þorpsbúum í skefjum meðan gröfur rifu upp og brutu trén. Þessi dalur hefur verið byggður Palestínumönnum í mörg hundruð ár en landræningjaþorpið er nýlegt. Eini tilgangur skolplagnarinnar er að hrekja Palestínumennina burt, gera svæðið óbyggilegt fyrir þá og með þessum hætti getur þjófaþorpið Efrata vaxið áfram. Öll raunveruleg lög, bæði alþjóðleg og lög lýðræðislanda, eru gerð til þess að vernda réttindi og eignir. En kynþáttalög Ísraelsríkis og kynþáttastefna zíonismans eru öðruvísi, kristaltær stefna á fasískum grunni. Olmert heldur áfram að kvaka um frið, en á Internetinu er hægt að sjá aðgerðir Ísraela í Ertas á kvikmynd.
„Kynþáttabundið misrétti Ísraels er hið daglega líf flestra Palestínumanna. Þar sem Ísrael er gyðingaríki þá öðlast gyðingar sérstök réttindi sem annað fólk fær ekki að njóta.
Palestínuarabar eiga engan samastað í „gyðingaríki“. Kynþáttaaðskilnaður er glæpur gegn mannkyni. Ísraelar hafa rænt margar milljónir Palestínumanna frelsi sínu og eignum. Ísrael hefur fest í sessi óhugnanlegt kerfi kynþáttakúgunar og óréttlætis. Þeir hafa skipulega fanglesað og pyntað þúsundir Palestínumanna og brotið alþjóðalög. Hernaður þeirra hefur fyrst og fremst beinst gegn almennum borgurum, og þá sérstaklega gegn börnum.“
Nelson Mandela
Rétturinn til búsetu
Rétturinn til búsetu í Ísrael er eitt skýrasta dæmið um mismunum íbúa eftir uppruna og trú. Lög frá árinu 1950, þegar ríkið er aðeins tveggja ára gamalt, kveða á um að allir gyðingar, hvar sem þeir eru búsettir í heiminum, eiga fullan rétt til þess að flytja til Ísrael og setjast þar að. Af 14 milljónum gyðinga sem fyrirfinnast í heiminum hafa tæplega 6 milljónir kosið að búa í Ísrael en rúmlega 6 milljónir búa í Bandaríkjunum. Miklu fé hefur verið varið til þess að laða gyðinga til landsins og þeim veitt margvísleg fyrirgreiðsla. Aftur á móti er fyrri eigendum landsins sem hertekið var 1948, meinað að snúa aftur og þeir hafa engar bætur fengið fyrir eignaupptöku eða annað tjón sem þeir hafa orðið fyrir vegna aðgerða Ísraelsríkis. Þetta eru að sjálfsögðu arabar, Palestínumenn sem bjuggu á þessum svæðum, kynslóð fram af kynslóð.
Hér blasir við kjarninn í eðli og ætlan zíonismans, gyðingar hafa öll réttindi og fullt leyfi til að framfylgja þeim með öllum ráðum. En þeir sem eru í veginum skulu hraktir á brott með kynþáttabundinni lagasetningu eða morðum, dugi hið fyrra ekki til. Engin tilraun zíonista til þess að reyna að fela þennan kjarna hrekkur til, öll saga zíonismans og Ísraelsríkis sýnir þetta og sannar.
Afstaða Bandaríkjamanna gagnvart Ísrael
Bandaríkin eru stoð og stytta Ísraelsríkis. Sama hversu langt Ísrael hefur gengið í árásum sínum þá hafa stjórnir Bandaríkjanna ávallt stutt aðgerðirnar.
Í bandarískum stjórnmálum nær sá frambjóðandi sem vogar sér að gagnrýna Ísrael ekki langt á framabrautinni. Dæmigerða afstöðu stjórnmálamanns gagnvart Ísrael má finna hjá Hillary Clinton sem nú freistar þess að ná kjöri sem frambjóðandi Demókrata til forsetaembættisins. Nái hún því markmiði sínu þyrftu Ísraelar ekki að örvænta. Í heimsókn til Ísraels 2005 sagði hún að Ariel Sharon „væri hugrakkur maður“ sem „hefði tekið hið erfiða skref að draga her Ísraela burt frá Gaza“. Hillary hefur greinilega ekki miklar áhyggjur af því að hér er Sharon að yfirgefa hernumin svæði, hún hrósar landaræningjanum fyrir hugrekki! Hillary notaði einnig tækifærið og stillti sér upp við múr Ísraela, múrinn sem Alþjóðadómstóllinn hefur dæmt ólöglegan. Og hún stóð við múrinn þar sem hann er byggður inni á herteknu landi og hyllti smíði hans þar sem hann „stöðvaði hryðjuverkamenn“. Ekki orð um hlutskipti Palestínumanna, engar efasemdir um réttmæti múrsins og þær hörmungar sem honum fylgja. Og Hillary er í Bandaríkjunum talin frjálslynd!
Þetta verða íslenskir stjórnmálamenn að vita
Eins og bent er á fyrr í þessari grein þá hafa ísraelskir sagnfræðingar byrjað að vinna úr skjölum sem lýsa stofnun ríkisins og átökunum 1948. Þessi skjöl hafa lengi verið óaðgengileg fræðimönnum en leyndinni hefur nú verið aflétt. Skjölin sanna að það var vísvituð stefna zíonista að hrekja eins marga araba burt frá Palestínu og mögulegt var. Foringi Ísraela, Ben Gurion (sem síðar varð fyrsti forsætisráðherra Ísraelsríkis), laug blákalt framan í heiminn þegar hann sagði að kynþáttahreinsun væri ekki markmið zíonista. Hið sanna kemur fram í skjölunum: stefnan var sú að hrekja réttmæta eigendur landsins burt með ógn og morðum, og stofna ríkið á stærra landi en Sameinuðu þjóðirnar höfðu samþykkt að úthluta gyðingum. Þessi stefna er enn í fullu gildi og allt tal forystumanna Ísraela um friðarvilja er innantómt skrum og eingöngu gert til þess að reyna að blekkja umheiminn. Íslenskir stjórnmálamenn sem vilja láta til sín taka á þessum vettvangi verða að ganga til leiks með opin augu og grundvallarþekkingu á ástandinu. Þekkinguna er ekki að finna hjá forráðamönnum í Ísrael, Bretlandi eða Bandaríkjunum.
Lokaorð þessarar greinar eru úr bók inni Hin hliðin á Ísrael eftir gyðinginn Susan Nathan. Susan er einn þeirra Ísraela sem hafa stigið það skref að kynna sér aðstæður og málstað Palestínuaraba:
„Ísraelar verða að svara þeim erfiðu grundvallarspurningum sem aðferðirnar við stofnun Ísraelsríkis vöktu. Þeir verða að horfast í augu við fortíðina og biðja um fyrirgefningu á gerðum sínum. Það er ekki fyrr en að þeir hafa viðurkennt hið sögulega óréttlæti í garð Palestínuþjóðarinnar árið 1948, sem þeir geta hafist handa við að bæta fyrir það.“
Birtist fyrst í Frjáls Palestína.
