Stjórn félagsins Ísland – Palestína (FÍP) sendi Stefáni Eiríkssyni útvarpsstjóra bréf.
Útvarpsstjóri
Stefán Eiríksson
Reykjavík 13. desember 2023
Í maí á yfirstandandi ári sendum við þér bréf vegna afstöðu RÚV gagnvart mannréttindum í ljósi mismunandi afstöðu RÚV til brota á mannréttindasáttmálum, þ.e. afstöðunnar til brottrekstrar Rússlands úr Söngvakeppni EBU og síðan afstöðu til veru Ísraels í keppninni.
Í dag er staða mála sú að brot Ísraels hafa margfaldast og eru stærri í sniðum en brot Rússlands þegar mælikvarða mannfalls meðal óbreyttra borgara er brugðið á aðgerðir þeirra.
Umræða um þátttöku Íslands og útvísun Ísraels hafa að sjálfsögðu komið á dagskrá á ný í aðdraganda Söngvakeppninnar 2024. Almenning hryllir við því að sjá hörmungarnar sem hernaður Ísraels veldur og síauknum fjölda barna sem her Ísraels myrðir á Gaza. Kröfur um að Ísland hætti við þátttöku ef Ísrael verði áfram aðili hafa komið úr ýmsum áttum og munu aukast þegar nær dregur keppninni.
Í fjölmiðlum var nýlega haft eftir þér að RÚV stefni að þátttöku í keppninni en hafi „komið áhyggjum okkar á framfæri við EBU og í samtölum okkar við aðra aðila, þá að öryggismálum í keppninni þegar hún verður haldin í maí“
Hernaður Ísraels á Vesturbakkanum og Gaza og hryllileg barnamorð hafa þannig ekki haft áhrif á afstöðu RÚV – nema vegna „öryggismála“ sem virðast valda forsvarsmönnum RÚV áhyggjum – en engum opinberum vangaveltum um að hætta við þátttöku eða andmæla þátttöku Ísraels.
Söngvakeppnin á að vera „ópólitískur menningarlegur viðburður“ eins og sagði í yfirlýsingu EBU á sínum tíma, þ.e. þegar stjórn EBU vildi ekki meina Rússlandi þátttöku þrátt fyrir innrásina í Úkraínu í mars 2022. Fulltrúi Íslands/RÚV í stýrihóp keppninnar (Refencegroup) var sammála yfirstjórn Söngvakeppninnar um að Rússum skyldi leyft að taka þátt og virtist vegur Rússa í keppnina vera greiður.
En svo urðu sinnaskipti hjá yfirmönnum RÚV og sendu þeir ákall til EBU „um að Rússlandi verði ekki heimilað að taka þátt í Eurovision söngvakeppninni“ eins og segir í viðtali við þig í mbl.is 25. maí 2022.
Í framhaldinu stóð RÚV ásamt norrænum stöðvum að andmælum gegn veru Rússlands í keppninni og varð þrýstingurinn til þess að EBU vísaði Rússlandi úr keppninni. Í yfirlýsingu EBU um þessa ákvörðun segir: „Ákvörðunin endurspeglar áhyggjur af því að í ljósi fordæmalausrar krísu í Úkraínu myndi þáttaka Rússlands í keppninni í ár vera vanvirðing við keppnina.“ Hér er vísað beint í stríðsaðgerðir Rússlands sem ástæðu brottvikningarinnar. Það er tekin skýr pólitísk afstaða gegn stríðrekstri en ekki vísað í brot á reglugerðum EBU.
Þessi afstaða, bæði með og á móti veru Rússlands í keppninni og síðan afstaða gagnvart þátttöku Ísraels á næsta ári, sýnir að RÚV og EBU taka pólitíska afstöðu þegar hentar, en bregða fyrir sig „ópólitíkinni“ þegar það þykir henta betur. Í viðtali á ruv.is 9. desember s.l. segir þú: „það ekki hlutverk RÚV að taka pólitíska afstöðu“. En í maí 2022 tók stjórn RÚV pólitíska afstöðu og fylgdi henni eftir og hafði þar með áhrif á framkvæmd söngvakeppninnar.
Felix Bergsson, fulltrúi Íslands í stýrihópnum sagði í Kastljósi RÚV í fyrra um brottvísun Rússlands: „að mönnum er greinilega ofboðið. Þetta er allt út af þessum hryllingi sem við erum að upplifa í Úkraínu“.
Má draga þá ályktun af þessum orðum og ákvörðunarinnar um að krefjast ekki brottvísunar Ísraels eða að hætta við þátttöku, að ykkur hjá RÚV ofbjóði ekki það sem nú gerist fyrir allra augum á Gaza – og því engin ástæða til að vísa Ísrael úr keppninni?
Eða er einhver munur, að ykkar áliti á morðum Rússahers og morðum Ísraelshers, annar en fjöldi myrtra? Hver er mælikvarðinn?
Í ljósi núverandi afstöðu RÚV má spyrja hvort þú teljir nú að það hafi verið mistök að vísa Rússlandi úr Söngvakeppninni?
Við skorum á forsvarsmenn RÚV að krefjast brottvikningar Ísraels úr Söngvakeppni Evrópu og hætti við þátttöku Íslands verði Ísrael leyfð þátttaka.
Í vor bauðst þú okkur til fundar til að ræða þessi mál. Af þeim fundi varð ekki.
Stjórn FÍP fer hér með fram á að eiga fund með þér um afstöðu RÚV til þátttöku Ísraels.
F.h. stjórnar Félagsins Ísland – Palestína
Hjálmtýr Heiðdal
