Mig hafði lengið langað til þess að fara út sem sjálfboðaliði til Palestínu. Loks lét ég verða af því og ég sé alls ekki eftir því. Ég flaug út 1. október og mun koma heim 15. desember. Ég valdi að vinna með samtökunum ISM (International Solidarity Movement) eða alþjóðlegu samstöðuhreyfingunni. Hreyfingin var stofnuð í ágúst árið 2001, þegar önnur intifadan (uppreisn) Palestínumanna var í gangi. Starfsemi ISM er hægt að lýsa sem friðsamlegum aktivisma leiddan af frumkvæði heimamanna. Við förum þangað sem okkur er boðið og við gerum það sem við erum beðin um að gera. Ef eitthvað kemur fyrir þar sem við erum viðstödd en við erum ekki beðin um að aðstoða þá skerumst við ekki í leikinn. Það mesta sem hægt er að gera í slíkum aðstæðum er taka myndir og skrifa skýrslu. ISM er með starfsemi í borgunum Nablus og Hebron. Einnig er íbúð í Ramallah sem notuð er til þjálfunar og fundargerða. Áður en maður hefur störf hjá ISM er maður skyldugur til þess að sækja námskeiði í Ramallah. Á námskeiðinu er farið yfir ofbeldislausar aðferðir, aðgerðir og hugmyndarfræði; hefðir og menningu heimamanna og mikilvægi þess að sýna virðingu; hættur á vesturbakkanum og hvað við getum gert til þess að búa okkur líkamlega og andlega undir starfið hérna. Við lærum um kosti þess að vinna saman í hópum, en við förum aldrei ein út í aðgerðir.
Eftir að námskeiðinu lýkur fáum við að velja þá borg sem við viljum starfa í. Starfið milli borga er mjög ólíkt. Í Nablus fer mest af starfseminni fram í nálægum þorpum og flóttamannabúðum, Nablus er öruggari. Al-Khalil er hættulegi staðurinn. Það er vegna þess að borginni er skipt upp milli Palestínskra stjórnvalda og Ísraelskra. Á svæði Ísraelsmanna, þar sem mest af starfseminni fer fram, eru u.þ.b. eitt þúsund landnemar og nokkur tugþúsund Palestínumanna. Einnig eru nokkur þúsund ísraelskra hermanna staðsettir í borginni til þess að „verja“ landnemana. Landnemarnir halda borginni í gíslingu og eru ósnertanlegir. Árásir landnema á innfædda eru bæði tíðar og hrottalegar, heimamenn eru ófærir erum að berjast á móti því að herinn er vanalega á svæðinu til þess að verja árásarmennina. Landnemaárásir og áreiti hermanna er daglegt brauð allstaðar á vesturbakkanum en í Al-Khalil er það á stærri skala.
Snemma í október hefst ólívuuppskeran. Ólívuuppskeran er ein mikilvægasta uppskera ársins og margar fjölskyldur reiða sig á góða uppskeru. Ólívutréið og ávöxtur þess er partur af palestínskri menningu. Allar hæðir eru þaktar ólívutrjám og elstu heimildir benda til þess ólívan hafi fyrst verið ræktuð hér og í Sýrlandi. Öll fjölskyldan safnast saman til þess að hjálpa til við uppskeruna og ég heyri oft að þetta sé skemmtilegasti tími ársins. Uppskeran er bæði mikilvæg fyrir heimamenn og berskjölduð og því er hún stórt og auðvelt skotmark Ísraelsríkis. Bændur verða oft fyrir árásum, tré brennd og uppskerunni er stolið. Það skiptir ekki máli hversu gamlir bændurnir eru eða hversu gömul tréin eru, landnemarnir eyðileggja allt. Bændur þurfa ekki bara að óttast um líf sitt eða tréin sín, heldur einnig hvort þeir fái leyfi þess að sækja uppskeruna sína. Eftir Óslóarsamningana, þegar vesturbakkanum var skipt upp í svæði A, B og C, urðu margir ólívuakrar partur af svæði C sem er algjörlega undir yfirráðum Ísraels. Bændur sem eiga ólívutré á þessu svæði þurfa að sækja um leyfi frá ísraelskum stjórnvöldum til þess að fá að tína ólívur. Oftast fá þeir já en oft aðeins leyfi á einum völdum degi, seint á uppskerutímabilinum og með takmarkað magn af aðstoðarmönnum.
Ég valdi að byrja í Nablus en þar og í nálægum þorpum fer mest af uppskerunni fram. Okkar verkefni er að aðstoða bændur sem eiga land á hættulegum svæðum, nálægt landnemabyggðum eða vegum, á svæðum þar sem bændur hafa áður orðið fyrir árásum og áreiti landnema og/eða hermanna. Við fylgjum einnig bændum á svæði sem þeir eiga en Ísraelsher hefur neitað þeim um aðgang. Sem betur fer voru það undantekningartilvik að við þurftum að fást við hermenn eða landnema. Flestir dagar voru yndislegir. Ég vaknaði snemma og mætti reiðbúinn til vinnu, milli 7 og 8. Ég tíndi með heimamönnum og sjálfboðaliðum frá morgni til sólseturs eða þar til við vorum búin. Tínslan er líkamlega þreytandi og sólin steikjandi en á sama tíma er vinnan róandi. Á nokkurra tíma fresti var kveiktur eldur og helt upp á te eða kaffi. Um hádegisbil setjumst við í skugga ólívutrjánna og borðum hádegismat, nýbakað brauð, ólívur, ólívuólíu, hummus og ferska ávexti. Það var mikið spjallað. Við töluðum um hernámið og erfiðleika þess en einnig um gleðilega og hversdagslega hluti. Ef við gátum ekki talað saman var því meira brosað og meira um handhreyfingar. Ég fékk líka tækifæri til þess að kynnast mörgum krökkum þarna. Sum þeirra hafa þurft að full orðnast hratt og voru alvarleg og þögul. Önnur höfðu fengið að vera börn og voru kát og reyndu að æfa ensku kunnáttuna. Hvert sem við fórum þá var alltaf tekið svo vel á móti okkur og við fullvissuð um það að við værum alltaf velkomin.
Það tók mig smátíma að átta mig á því að ólívutínslan er ekki aðeins hagkvæm og tækifæri fyrir fjölskyldur til þess að sameinast, hún er mótspyrna. Hún er merki um að innfæddir munu ekki færa sig frá heimahögunum. Munu ekki láta ofbeldi reka sig í burtu. Að hernámið fái ekki að stjórna lífi þeirra. Þetta einskorðast auðvitað ekki bara við þessa einu uppskeru. Daglegt líf verður mótspyrna.
Palestínsk stúlka og ísraelskir hermenn. Hermennirnir meina foreldrum hennar að rækta akra sína í South Hebron Hills.
Á hverjum föstudegi sækjum við friðsamleg mótmæli sem haldin eru víðsvegar á vesturbakkanum. Við höfum fimm þorp þar sem við reynum alltaf að senda a.m.k. tvær manneskjur. Verið er að mótmæla hernáminu áhrifum þess. Í þorpinu Kafr Qaddum krefjast þorpsbúar þess að aðalvegurinn, sem liggur frá þorpinu að borginni Nablus, sé opnaður aftur. Þorpsbúar þurfa eins og er að taka stóran krók til þess að komast að sinni héraðs höfuðborg, sem er tímafrekt og dýrt. Á meðan hafa landnemar frá nærliggjandi byggð (Qedumin) frjálsan aðgang að veginum. Við förum í kröfugöngu með þorpsbúum og gengið er frá „miðbæ“ þorpsins og upp veg sem liggur að hliðinu sem lokar aðgenginu að aðalveginum. Kröfugangan hefst eftir hádegisbænir á föstudegi. Þegar þeim lýkur safnast allir saman, heilsa hvorum öðrum og spjalla örlítið. Ég hitti alltaf sama fólkið bæði innfædda, ísraelska anarkista og alþjóðlega sjálfboðaliða. Stemningin er því vinaleg, hversdagsleg og stressandi. Loks hefst gangan, slagorð eru hrópuð og fánum veifað. Herinn er alltaf á sínum stað bæði á veginum og á hæð sem liggur á vinstri hlið þorpsins. Þegar kröfugangan hefur náð ákveðnum stað er kallað í gjallarhorn ísraelska hersins, að gangan sé ólögleg og okkur tilkynnt að slíta samkomunni. Gangan heldur áfram og stuttu seinn a byrja hermenn að skjóta táragasi og gúmmíhúðuðum stálkúlum, og hlaupa niður hæðina til þess að reyna handtaka mótmælendur. Ungmenni bæjarins svara þessu með grjótkasti. Við hin hörfum aftur til baka. Þegar herinn sér að við hörfum, fer hann til baka og við sækjum aftur. Fram og tilbaka heldur þetta áfram næstu tvo tímana. Ég fæ það stundum á tilfinninguna að þetta sé seremónía fyrir báðar hliðar. Á sama tíma er það dauðans alvara og enginn leikur. Margir íbúar Kafr Qaddam hafa slasast síðan að skipulagðar mótmælagöngur hófust fyrir tveimur og hálfu ári. Herinn reynir hvað sem hann getur til þess að bæla niður aðgerðir bæjarbúa, ekki aðeins með ofbeldi á föstudögum. Herinn hefur ítreakað sótt á þorpið og handtekið fjölda fólks. Þrátt fyrir hrottalegar aðferðir hersins gefast þorpsbúar ekki upp og munu halda áfram að ganga þangað til að hernáminu lýkur og Palestínumenn fá loks sín sjálfsögðu réttindi sem manneskjur.
Fyrir utan ólívuuppskeruna og vikulegu föstudagsmótmælin eru ýmis önnur verkefni sem ég hef tekið þátt í. Við höfum hjálpað íbúum að endurbyggja hús eftir að Ísraelsher hefur jafnað þau við jörðu. Nýlega aðstoðuðum við hóp af palestínskum aktivistum við að brjóta gat á aðskilnaðarvegginn og klippa vírgirðingar. Við förum og dveljum í þorpum sem hafa orðið fyrir auknu áreiti hermanna og/eða landnema. Við svörum útköllum þegar að árásir eiga sér stað. Þegar ekkert er planað fyrir næsta dag og ekkert hefur átt sér stað, þá förum við í þorpsheimssóknir þar sem við tölum við tengiliði og styrkjum samband okkar við heimamenn. Helsti ókostur starfsins er að við erum fá og flestir hérna aðeins í stutta stund. Vegna þess fer mest allur mannaflinn í að bregðast við ofbeldisverkum sem hafa meiri forgangsröðun heldur en uppibyggilegri verkefni.
Áður en ég fór út þá hafði ég oft heyrt talað um að hér ætti sér stað skipulögð niðurlæging, kúgun og útrýming. Ég áttaði mig ekki fyllilega á því hversu óskiljanleg staðan er. Sem dæmi má nefna hugtakið „Firing zone“, sem notað er yfir æfingasvæði ísraelska hersins í palestínskum þorpum. Útgöngubann er sett á þorpið og frá kvöldi og til morguns er táragasi og hljóðsprengjum skotið í þorpinu. Hermenn fá tækifæri til að æfa handtökur og þá er næsta hús valið þar sem brotist er inn og íbúum þess smalað saman og mennirnir handjárnaðir og jafnvel keyrðir í burtu. Allt í nafni öryggis Ísraels. Eða þegar frjósömu landi Palestínumanna er drekkt í skólpi frá nærliggjandi landnemabyggðum. Vatnsbólum er rænt af heimamönnum og afnot gefin án gjalds til landnemabyggða á meðan heimamenn þurfa að borga margfalt verð fyrir eigið vatn. Ólívutré eru rifin upp með rótum eða þau brennd. Krotað er á palestínskan leikskóla „drepum alla Araba“. Heilu þorpin eru jöfnuð við jörðu svo Ísraelar geti byggt landnemabyggðir. Þetta eru aðeins fá dæmi af mörgum sem ég hef fengið að verða vitni að síðan ég kom hingað, en listinn af hroðaverkum hernámsins er langur. Allir hafa misst einhvern og allir eiga einhvern í fangelsi. Lífum, árum og eignum hefur verið stolið. Þessi verk gegna engum tilgangi nema þeim að reka Palestínumenn burt. Mannaflinn, orkan og tíminn sem fer í það að halda þessu gangandi er ótrúlegur og óskiljanlegur.
Á sama tíma hef ég fengið að kynnast einhverjum yndislegustu og hugrökkustu einstaklingum í heimi. Hetjur sem leyfa hernáminu ekki að stela von sinni og trú frá þeim. Manneskjur sem þrátt fyrir að hafa misst svo mikið, standa ennþá saman gegn kúgun og ofbeldi. Ég hef fengið að sjá það versta og besta sem mannkynið hefur upp á að bjóða. Palestína er falleg, fólkið er frábært, maturinn er góður og hernámið óskiljanlega ljótt.
Birtist fyrst í Frjáls Palestína.
