Það er ekki raunhæft að gera ráð fyrir að áætlanir standist þegar ferð er skipulögð til Gaza þessa dagana og þessi árin. Þannig var með mína ferð sem átti að vera tíu daga ferð, þar af vikudvöl á Gaza. Áður en yfir lauk hafði mánuður farið í ferðina og mátti þó segja að vel hefði gengið!
Ég var á tveggja daga ráðstefnu í Osló um Oslóaryfirlýsinguna sem varð 20 ára þann 13. september síðastliðinn. Í mjög einföldu máli má segja að þetta samkomulag milli Ísraels og Palestínu sem Norðmenn hafa gjarnan hreykt sér af og ekki síður Bill Clinton, þá verandi Bandaríkjaforseti, hafi ekki skilað öðru en enn frekari hörmungum fyrir palestínsku þjóðina.
Ég flaug frá Osló til Kairó og þangað sótti mig bílstjóri frá Rafah, en það er nú er orðið meiri háttar ferðalag, eftir valdarán herforingjanna í Kairó í júlí 2013. Ferðin frá Kairó til landamærabæjarins Rafah við Gazaströnd var hér áður farin 4–5 klst, en nú er öldin önnur.
Herinn hefur rofið aðal samgönguæðina yfir á Sinaí sem var glæsileg brú yfir Suezskurðinn. Brúin er enn í heilu lagi en almenn umferð er bönnuð og vegfarendum beint á ferjustað þar sem langar raðir myndast báðu megin og oft fleiri klukkustunda bið. Farkosturinn yfir Sinaí er lítil bílaferja sem tekur um 20 bíla í einu! Sínaí-skaginn minnir núorðið á hertekin svæði á Vesturbakkanum, vegahindranir sem fjölgar eftir því sem nær dregur El Arish og Rafah, eyðilögð hús, vegirnir rofnir og vísað á vegaleysur eða slóða utan vega. Ólífu- og aldingarðar eyðilagðir, að því er sagt er, í öryggisskyni.
Bílstjóri minn var hjúkrunarfræðingur af palestínskum uppruna sem nýverið hafði fengið egypskt vegabréf og þannig tiltölulega vel settur. Mér hefur sýnst meðferð á Palestínumönnum almenn vond í Egyptalandi þótt í orði og á hátíðastundum sé málstað þeirra hampað. Ferðamenn frá Gaza sem fara um Kairó til annarra landa verða að leggja snemma af stað. Biðin við landamærin er löng og óútreiknanleg. Sé fólki hleypt í gegn er það flutt í rútubílum beint á flugvöllinn og eru í aðstöðulausu geymslurými þar ótiltekinn tíma þar til kemur að flugi. Biðin þar getur skipt sólarhringum.
Nú hefur þetta enn versnað, eftir að herforingjastjórnin ákvað að skilgreina Hamas-samtökin sem hryðjuverkasamtök. Það er einnig látið gilda um stjórnvöld á Gaza, sem um leið bitnar á íbúunum öllum. Þegar þetta er ritað höfðu Rafah landamærin verið algerlega lokuð í meira en 40 daga, en þá átti að opna í tvo daga fyrir pílagríma á leiðinni til Mekka.
Ég var heppinn við komuna til Gaza. Með góðan bílstjóra sem gjörþekkti aðstæður og kunni tökin á hermönnum og leyniþjónustu sem sífellt var að stöðva ferð okkar og annarra, gekk ferðin vel. En það var varla nokkur annar á ferðinni. Ég þurfti þó að bíða lengi í komusalnum Egyptalandsmegin, þótt ég væri eini ferðamaðurinn sem biði eftir afgreiðslu vegabréfsins og hefði öll leyfi, þar á meðal sérstakt leyfi frá egypska utanríkisráðuneytinu til að fara um Rafah til Gaza. Fyrir einstaka velvild og vinsemd egypska sendherrans í Osló og samstarfsfólks hans voru allir mínir pappírar í góðu lagi og höfðu verið afgreiddir með stuttum fyrirvara.
Það hins vegar ekki betra við þegar komið var í vegabréfaeftirlit Palestínumegin. Í ljós kom að þar var annar einstaklingur fyrir sem ekki átti að hleypa í gegn, ung þýsk kona frá Berlín. Hana vantaði prentað leyfi stjórnvalda á Gaza, enda þótt hún væri með boðsbréf frá ráðuneyti. Hún var komin til að vinna sem sjálfboðaliði að fornleifarannsókn um og hafði bréf sem staðfesti það. Ég fékk sömu móttökur þótt ég væri með boðsbréf bæði frá UNRWA, flóttamannaaðstoðinni og ALPC, gervilimastöðinni á Gaza og með fulla tösku af efni í gervifætur, þá var ég ekki með útprentað leyfi frá stjórnvöldum, einskonar vegabréfsáritun. Okkur var tilkynnt að því miður yrði að senda okkur aftur til Egyptalands. Farsímar okkar virkuðu ekki þarna og ég bað um leyfi fyrir einu símtali, jafnvel glæpamenn fengju alltaf eitt símtal (að minnsti kosti í bíómyndum). Verðirnir stóðust ekki þessi rök og innan skamms var borgarstjórinn í Gazaborg á línunni og þá leystist málið. Sumsé íslenska aðferðin bjargaði málum okkar.
Dvölin á Gaza var í bland námsferð fyrir mig með heimsóknum á öll helstu sjúkrahús, á heilsugæslustöðvar, fyrirlestrahald í báðum læknaskólunum og þáttaka í alþjóðlegri læknarástefnu um skurðlækningar í Palestínu. Hins vegar heimsóknir til samstarfsaðila Félagsins Ísland-Palestína, eftirfylgd með verkefnum sem við styðjum og fundir um samstarfið og möguleg verkefni. Hér eru efst á bógi AISHA, kvennahúsið, sem er einskonar sambland af Stígamótum, Kvennaráðgjöfinni og starfsendurhæfingu fyrir konur; Gervilimastöðin þar sem við höldum áfram verkefninu sem hafið var með Össuri Kristinssyni og hans liði í maí 2009.
Birtist fyrst á Vísi.
