Þessar línur eru ritaðar í Nablus, um 200 þúsund manna borg á miðjum Vesturbakkanum, um 65 km fyrir norðan Jerúsalem. Um svipað leyti og mig bar að garði bættist lið 300 vopnaðra manna við lögregluna sem fyrir er. Yfirlýstur tilgangur er meðal annars að halda aftur af vopnuðum glæpahópum og þá er ekki átt við vopnaðar sveitir Al-Aqsa píslarvottanna, sem tengdar eru Fatah, né aðra hópa sem veita ísraelska árásarhernum vopnaða andspyrnu og halda honum hugsanlega frá því að gera daglegar árásir inn í Gömlu borgina. Þrátt fyrir fullkominn vopnabúnað og leyniþjónustu treystir herinn sér ekki til að mæta þessum ungu mönnum augliti til auglits og í sínum eigin búningum, heldur eru sendar inn aftökusveitir, sem eru dulbúnar sem óbreyttir borgarar.
Linnulausar árásir Ísraelshers
Árásir hersins inn í Nablus, og sérstaklega flóttamannabúðir eins og Balata, eru nokkuð sem íbúarnir hér hafa mátt þola nánast látlaust frá því í apríl 2002, þegar Ísraelsher gerði innrás í allar borgir og bæi Palestínumanna og lögðu að nýju undir sig öll svæðin sem merkt voru sem A-svæði í Oslóarsamkomulaginu, og áttu að vera að fullu og öllu undir stjórn Palestínumanna. Þetta voru ekki stór svæði, og náðu til dæmis varla út fyrir borgarmörkin hér í Nablus. Á B-svæðum Vesturbakkans ræður Ísraelsher yfir öryggismálum – og raunar öllu sem hann kærir sig um. Sveitarstjórnarmál eru í höndum Palestínumanna, en herinn og landtökulið eru alls staðar nærri. Hér í Nablus gnæfa landtökubyggðir og herstöðvar yfir borgina,þaðan sem fylgjast má með hverri hreyfingu Palestínumanna og gera árásir. Þannig er þetta líka úti á landsbyggðinni, þar sem ég fór um í dag með færanlegri sjúkrastöð til einangraðra þorpa sem Læknishjálparnefndirnar (PMRS) sjá um að veita heilsugæslu, þar á meðal mæðravernd og almennar heimilislækningar. Iðulega eru gerðar árásir á þessar byggðir, bæði þorp og stærri bæi. Tilgangurinn leynir sér ekki – að hrekja íbúana á brott frá þessu gróðursæla landi.
Það er ekki margt sem bendir til þess að Ísraelsstjórn hafi áhuga á raunverulegum friði. Fram að þessu fær fólk ekki annað séð en að friðarviðræður hafi allan tímann verið skálkaskjól til að auka á hernámið, stækka landtökubyggðirnar og fjölga gyðingum í landi Palestínumanna. Með því að viðhalda stríðsástandi er Bandaríkjastjórn haldið í gíslingu gífurlega auðugra og valdamikilla þrýstihópa í Bandaríkjunum sem hafa undirtökin á Bandaríkjaþingi þannig að nánast hver einasti þingmaður virðist háður þessum hópum og greiðir atkvæði ekki bara í þágu Ísraels heldur í þágu öfgafyllstu aflanna þar, trúarofstækisliðs sem er hvað mest áberandi í Hebron en líka á fjölmörgum öðrum svæðum, og líka í ríkisstjórninni.
Hefur ástandið lagast á Vesturbakkanum?
Ætla mátti að framkoma Ísraelshers skánaði eitthvað við tilkomu bráðabirgðarstjórnar sem Abbas skipaði, með Fayed sem forsætisráðherra, mann sem er velmetinn af bæði Ísraels- og Bandaríkjastjórn. Því fer þó víðsfjarri. Hernám verður líka alltaf hernám. Árásum hefur síður en svo fækkað og í hverri viku eru óbreyttir borgarar myrtir af Ísraelsher, bæði á Vesturbakkanum og Gaza. Konur, börn, eldri borgarar og fatlaðir liggja ekki síður í valnum en aðrir. Á móti koma árásir vopnaðra hópa (sem ekki lúta stjórn Hamas) á Sderot, sem er ísraelsk byggð rétt hjá landamærunum við Gaza. Lengra ná heimatilbúnar eldflaugar þessarra hópa ekki. Þetta eru einskonar rörsprengjur, ekki mikið stærri en rakettur. Þær valda samt skelfingu, og undanfarin tíu ár hafa tíu manns fallið í valinn af þeirra völdum, það er að segja einn á ári. Í tengslum við heimsókn utanríkisráðherra Íslands til Ísraels og Palestínu síðastliðið sumar var Sjónvarpið með mjög ýkta mynd af afleiðingum þessara árása og sögðu hundrað manns hafa fallið og þúsundir særst. Minnst var á Beit Hanoun í sambandi við uppruna skeytanna, en ekkert minnst á fjöldamorð Ísraelhers þar á síðastliðnu ári, né afleiðingar gífurlegra loftárása og stórskotaárása á þann bæ og flóttamannabúðir, þótt ekki sé annað. Svo bara sé minnst á eina árásarhrinu á Beit Hanoun voru afleiðingar þeirra í mannslífum 20-faldar miðað við mannfall í Sderot á heilu ári.
Átökin milli Fatah og Hamas
Klofningur stærstu fylkinganna, Fatah og Hamas, kom upp á yfirborðið eftir kosningasigur sem Hamas vann í janúar í fyrra. Í kjölfar þeirra féllst Abbas forseti á að samtökin stæðu fyrir stjórnarmyndun í mars 2006. Hamas dugðu 44% til að fá um 60% þingmeirhluta vegna kosningafyrirkomulagsins, sem fól í sér nokkurs konar einmenningskjördæmi að hluta til. Fatah gekk illa að sætta sig við kosningarúrslitin, sem áttu þó ekki að koma á óvart miðað við úrslit í sveitarstjórnarkosningum árið áður.
Margir spyrja sig hver úrslit kosninga yrðu nú, ef sömu aðilar tækju þátt. Heimildarmenn mínir telja engan vafa á því að Hamas-samtökin hafi mun sterkari stöðu en Fatah, njóti meiri vinsælda og virðingar. Ísraelska leyniþjónustan mun líka hafa gert bandarísku leyniþjónustunni, CIA, grein fyrir því að ef frjálsar kosningar færu fram núna myndu Hamas-samtökin vinna, líka á Vesturbakkanum.
CIA gegnir hér hlutverki sem milliliður milli ísraelsku og palestínsku stjórnvaldanna og hefur gert það frá dögum Arafats forseta. Dayton hershöfðingi er á ferð og flugi, meðal annars í Nablus fyrir fáeinum dögum, og leggur á ráðin um öryggismál Palestínumanna eins og það kallað. Eins og er nær það bara til Vesturbakkans, en áður en Hamas ruddi til á Gaza var CIA á fullu þar að vopna, fjármagna og leiðbeina öryggissveitum palestínsku stjórnvaldanna sem voru undir stjórn Fatah-foringjans Dahlan. Hann var nokkurs konar stríðsherra á Gaza sem ætlaði sér að ryðja kjörnum stjórnvöldum úr vegi með aðstoð frá Ísrael og Bandaríkjunum. Sú aðstoð var veitt fyrir opnum tjöldum, bæði fjármagn og vopn, eins og fréttir greindu frá.
Hamas-samtökin voru fyrri til og komu í veg fyrir yfirvofandi valdarán. Þau voru hins vegar sökuð um valdarán af hálfu Fatah, Ísraels og vestrænna fjölmiða. Það passaði einhvern veginn illa saman að Hamas-samtökin væru að gera valdarán. Þau höfðu jú verið kjörin til valda og þurftu því vart á slíku að halda. Sterki maðurinn á Gaza, eins og Dahlan hafði verið kallaður, beið ekki bara lægri hlut á Gaza. Hann lét sig hverfa í sjálfskipaða útlegð, eftir að vera sviptur titlinum sem þjóðaröryggisráðgjafi Abbas.
Frá Nablus til Anapolis
Framundan er friðarráðstefna sem Bush Bandaríkjaforseti ætlar sér að halda í Annapolis, sennilega hugsað sem tilbreyting frá Camp David. Ráðstefnan hefur nú, eftir því sem nær dregur, minnkað í meðförum bæði ráðamanna og Condólísu Rice í fund og óvíst hverjir láta sjá sig þar. Bandaríkjastjórn þarf á því að halda að ná einhverjum árangri í Palestínumálinu, lægja öldurnar þar til að geta einbeitt sér að Íran. Talað er um að endurlífga Vegvísinn til friðar, en gífurlegan þrýsting þarf á Ísrael til að stjórnvöld þar fáist til að fara eftir honum. Á hinn bóginn verður Bandaríkjstjórn að tryggja Abbasi niðurstöðu á Annapolis-fundinum, sem er boðleg bæði á Vesturbakkanum og á Gaza, og sem palestínskt flóttafólk sér sem viðurkenningu á sínum rétti. Allt annað er til einskis og leiðir ekki til friðar. Fundur Abbasar nýverið með leiðtogum Hamas Vesturbakkanum, þeim sem enn ganga lausir, var hluti af undirbúningnum, sem og fundur Daytons hér í Nablus, fjölmennustu borginni á Vesturbakkanum. Allra hluta vegna verður vonast eftir jákvæðri niðurstöðu af Annapolis-fundinum, þótt fundarboðandinn sé ekki ýkja traustverður og ísraelsk stjórnvöld hafi á engan hátt sýnt að þau stefni að friðsamlegri lausn sem byggi á réttlæti, alþjóðalögum og samþykktum Öryggisráðs Sameinuðu þjóðanna. Það er hins vegar sú leið sem palestínska þjóðin hefur valið og um þá leið stendur hún sameinuð.
Birtist fyrst í Frjáls Palestína.
