Samþykktir, samningar og söguleg skjöl

Samþykktir Sameinuðu þjóðanna

Hér gefur að líta nokkrar mikilvægustu samþykktir Sameinuðu þjóðanna (SÞ) sem tengjast Palestínu og Ísrael. Öll skjölin er að finna hjá United Nations Information System on the Question of Palestine (UNISPAL).

• Allar samþykktir Allsherjarþings SÞ um málefni Palestínu og Ísraels má nálgast með því að smella hér.
• Allar samþykktir Öryggisráðs SÞ um málefni Palestínu og Ísraels má nálgast með því að smella hér.
• Hér er hægt nálgast allt UNISPAL safnið sem m.a. hefur að geyma skýrslur sendinefndir SÞ um mannréttindamál og fleira.

Samþykkt númer	Dagsetning	Stofnun	Stutt lýsing á innihaldi samþykktar
181	29.11.1947	Allsherjarþing	Lagt til að Palestínu verði skipt í tvö ríki; eitt fyrir Palestínumenn og annað fyrir gyðinga.
194	11.12.1948	Allsherjarþing	Réttur palestínskra flóttamanna til að snúa aftur til heimalands síns áréttaður og þess krafist að Jerúsalem verði undir alþjóðlegri stjórn.
242	22.11.1967	Öryggisráð	Ein þekktasta og umdeildasta samþykkt SÞ sem gefin var út bæði á ensku og frönsku eftir stríð Ísraela og Araba 1967. Enski textinn segir að Ísraelar eigi að yfirgefa svæðin hertekin í stríðinu (Vesturbakkann að meðtalinni Austur-Jerúsalem og Gaza) á meðan sú franska talar aðeins um svæði (án greinis), sem Ísraelar hafa túlkað á þann hátt að þeir eigi aðeins að yfirgefa hluta af herteknu svæðunum.
338	22.10.1973	Öryggisráð	Ályktun samþykkt eftir árás Sýrlendinga og Egypta á Ísrael. Áréttað að deiluaðilar fari eftir samþykkt Öryggisráðs SÞ nr. 242 sem samþykkt var sex árum áður.
3236	22.11.1974	Allsherjarþing	Réttur palestínsku þjóðarinnar til sjálfsstjórnar áréttaður.
1322	7.10.2000	Öryggisráð	Valdbeitingu gegn Palestínumönnum fordæmd og Ísraelum gert að fara að Genfarsáttmálanum. Samþykkt stuttu eftir að síðari Intifada uppreisn Palestínumanna á Vesturbakkanum og Gaza braust út.
ES-10/7	20.10.2000	Allsherjarþing	Ályktað um stöðu Jerúsalemar og ólöglegar landránsbyggðir gyðinga í Palestínu.

Friðarsamningar PLO og Ísraels

Árið 1991 settust Yasser Arafat fyrir hönd frelsissamtaka Palestínu PLO og Yitchak Rabin forsætisráðherra Ísraels að samningaborðinu, eftir linnulaus átök á hernumdu svæðunum. Óslóarsamningarnir sem svo voru kallaðir voru undirritaðir árið 1993 og þá flutti forysta PLO sig yfir á Gaza-svæðið en hafði áður haft búsetu í Túnis fram að því. Gaza varð að miklu leyti sjálfstjórnarsvæði PLO og síðan tóku þau yfir stjórnsýslu í nokkrum bæjum á Vesturbakkanum. Yitchak Rabín var hins vegar myrtur af ísraela úr röðum ofsatrúarmanna skömmu eftir undirritun samninganna.

Í kosningunum sem á eftir fylgdu varð sigurvegari kosninganna Benyamin Netanyahu, leiðtogi hins hægrisinnaða Likud-bandalags. Markmið Likud-bandalagsins hefur m.a. verið að stefna að Stór-Ísrael sem innifelur alla Palestínu og hluta af Líbanon, Sýrlandi, Jórdaníu og Egyptalandi og því hóf hann tafarlaust að grafa undan þeim árangri sem hafði náðst í undangengum samningum. Þetta gerði hann með því að stuðla að auknum straumi landræningja inn á Vesturbakkann, herða sífellt þær kröfur sem gerðar voru til sjálfstjórnar Palestínumanna og um leið að skapa sundrungu meðal ólíkra hópa Palestínumanna með því að fjármagna m.a. Hamas samtökin til að grafa undan palestínsku heimstjórninni PNA.

Vilji forustumanna Ísraels að standa við gerða friðarsamninga við PLO eða Palestínsku þjóðina var í reynd aldrei raunverulegur enda ósamrýmanlegar markmiðum og stefnu forvígismanna síonista, m.a. Likud-bandalagsins og fyrirrennara þess, sjá eftirfarandi stefnuyfirlýsingu Likud.

The right of the Jewish people to the land of Israel is eternal and indisputable… therefore, Judea and Samaria will not be handed to any foreign administration; between the Sea and the Jordan there will only be Israeli sovereignty. — Likud Party Platform, 1977

Hér er hægt nálgast allt UNISPAL safnið með skjölum sem varða Ísrael og Palestínu.

Samningar	Dagsetning	Stutt lýsing á innihaldi samnings
Oslóar samkomulagið	13.9.1993	Byrjunin á Oslóar-friðarferlinu.
Gaza – Jericho samkomulagið	4.5.1994	Skref númer tvö í Oslóar friðarferlinu sem kvað á um brotthvarf Ísraelshers frá Gaza svæðinu og bænum Jeríkó á Vesturbakkanum.
Interim – Osló II samkomulagið	28.9.1995	Samið um brotthvarf Ísraelshers frá fleiri bæjum og svæðum Paletínumanna á Vesturbakkanum.
Wye River yfirlýsingin	23.10.1998	Samið um brotthvarf Ísraelshers frá fleiri bæjum og svæðum Paletínumanna á Vesturbakkanum. Viðauki við Interim – Osló II og fyrri samkomulög.
Sharm El-Shekh yfirlýsingin	4.9.1999	Samið um brotthvarf Ísraelshers frá hluta Hebron borgar á Vesturbakkanum. Viðauki við Interim – Osló II og fyrri samkomulög.

Söguleg skjöl

Nokkur mikilvæg skjöl sem tengjast aðdraganda stofnunar nýlendu síonista í Palestínu og síðar stofnun Ísraelsríkis á landi frumbyggja Palestínu.

Í flestum tilvikum er um að ræða skjöl frá skjalsafni SÞ um málefni Palestínu en í þeim tilvikum sem vísað er í aðrar heimasíður er þess sérstaklega getið.

Hér er hægt nálgast allt UNISPAL safnið með skjölum sem varða Ísrael og Palestínu.

Skjöl	Dagsetning	Stutt lýsing á innihaldi skjala
Sykes-Pikot samkomulagið	16.5.1916	Mikilvægt samkomulag milli Frakka og Breta um skiptingu landsvæða Araba í Mið-Austurlöndum á milli sín. Samningurinn braut í bága við fyrri loforð sem Bretar gáfu Aröbum um að ef þeir myndu rísa upp gegn Ottomanveldinu (Tyrkjaveldi), sem þá réðu stærstum hluta Mið-Austurlanda og börðust með Þjóðverjum og Austurríkismönnum í stríðinu, myndu þeir fá að stofna sameinað sjálfstætt ríki sem m.a. myndi ná yfir það sem í dag er Palestína, Ísrael, Jórdanía, Sýrland, Sádí-Arabía og Írak.
Balfour yfirlýsingin	2.11.1917	Loforð utanríkisráðherra Breta til forystumanna Zíonista-hreyfingarinnar um að Palestína yrði þjóðarheimili gyðinga – sem kvað jaframt á um að réttindi innfæddra Palestínumanna yrðu virt.
Breska Hvíta skjalið (hið fyrra – Churchill skjalið)	3.6.1922	Bréfaskrif Breta við samtök Zíonista og Araba um framtíð Palestínu. Innihalda loforð að takmarka innflutning gyðinga til Palestínu.
Breska hvíta skjalið (hið seinna – MacDonald skjalið)	21.5.1939	Bréfaskrif Breta við samtök Zíonista og Araba um framtíð Palestínu – sem fóru fram eftir þriggja ára uppreisn Palestínumanna gegn nýlendustjórn Breta í landi sínu. Innihalda loforð að takmarka innflutning gyðinga til Palestínu.
Sjálfstæðisyfirlýsing Ísraels	14.5.1948	Daginn sem Bretar yfirgáfu Palestínu lýstu samtök zíonista í Palestínu yfir sjálfstæðu ríki til handa gyðingum; ríkið Ísrael.
Sjálfstæðisyfirlýsing Palestínsku nefndarinnar	1.10.1948	Samþykkt þings Palestínumanna sem kom saman í Gaza 1948 til að lýsa yfir sjálfstæðu ríki. Samþykktin gleymdist fljótt og hafði litla þýðingu í baráttunni fyrir frjálsri Palestínu. Ríkisstjórnin sem mynduð var í kjölfar yfirlýsingarinnar tók aldrei til starfa.
Sjálfstæðisyfirlýsing Þjóðarráðs Palestínu	15.11.1988	Eftir að Intifada uppreisn Palestínumanna á herteknu svæðunum, Vesturbakkanum og Gaza, lýsti þjóðarráð Palestínumanna yfir stofnun sjálfstæðs ríkis með Jerúsalem sem höfuðborg. Þingið samþykkti jafnvel samþykktir SÞ um skiptingu Palestínu og tilverurétt Ísraels – og er því í reynd yfirlýsing um sjálfstæða Palestínu á Vesturbakkanum og Gaza (22% af upphaflegri Palestínu) með Austur-Jerúsalem sem höfuðborg.