Samþykktir, samningar og söguleg skjöl

Samþykktir Sameinuðu þjóðanna

Hér gefur að líta nokkrar mikilvægustu samþykktir Sameinuðu þjóðanna (SÞ) sem tengjast Palestínu og Ísrael. Öll skjölin er að finna hjá United Nations Information System on the Question of Palestine (UNISPAL).

• Allar samþykktir Allsherjarþings SÞ um málefni Palestínu og Ísraels má nálgast með því að smella hér.
• Allar samþykktir Öryggisráðs SÞ um málefni Palestínu og Ísraels má nálgast með því að smella hér.
• Hér er hægt nálgast allt UNISPAL safnið sem m.a. hefur að geyma skýrslur sendinefnda SÞ um mannréttindamál og fleira.

Samþykkt númer	Dagsetning	Stofnun	Stutt lýsing á innihaldi samþykktar
181	29.11.1947	Allsherjarþing	Lagt til að Palestínu verði skipt í tvö ríki; eitt fyrir araba og annað fyrir gyðinga.
194	11.12.1948	Allsherjarþing	Réttur palestínskra flóttamanna til að snúa aftur til heimalands síns áréttaður og þess krafist að Jerúsalem verði undir alþjóðlegri stjórn.
242	22.11.1967	Öryggisráð	Ein þekktasta og umdeildasta samþykkt SÞ sem gefin var út bæði á ensku og frönsku eftir stríð Ísraela og Araba 1967.
338	22.10.1973	Öryggisráð	Ályktun samþykkt eftir árás Sýrlendinga og Egypta á Ísrael. Áréttað að deiluaðilar fari eftir samþykkt Öryggisráðs SÞ nr. 242 sem samþykkt var sex árum áður.
3236	22.11.1974	Allsherjarþing	Réttur palestínsku þjóðarinnar til sjálfsstjórnar áréttaður.
1322	7.10.2000	Öryggisráð	Valdbeiting gegn Palestínumönnum fordæmd og Ísraelum gert að fara að Genfarsáttmálanum. Samþykkt stuttu eftir að síðari Intifada uppreisn Palestínumanna á Vesturbakkanum og Gaza braust út.
ES-10/7	20.10.2000	Allsherjarþing	Ályktað um stöðu Jerúsalemar og ólöglegar landránsbyggðir gyðinga í Palestínu.

Friðarsamningar PLO og Ísraels

Árið 1991 settust Yasser Arafat fyrir hönd frelsissamtaka Palestínu PLO og Yitchak Rabin forsætisráðherra Ísraels að samningaborðinu, eftir linnulaus átök á hernumdu svæðunum. Það markaði upphaf Óslóarferlisins, friðarferlis sem miðaði að því að ná friðarsamningi sem byggðist á ályktun Öryggisráðs Sameinuðu þjóðanna 242 og 338.

Óslóarferlið hófst eftir leynilegar samningaviðræður í Ósló í Noregi, sem leiddu til þess að PLO viðurkenndi Ísrael og Ísrael viðurkenndi PLO sem fulltrúa palestínsku þjóðarinnar og sem samstarfsaðila í tvíhliða samningaviðræðum. Óslóarsamkomulagið er tvö bráðabirgðasamkomulag milli Ísraels og Frelsishreyfingarinnar Palestínu (PLO): Óslóarsamkomulagið I, sem undirritað var í Washington, D.C., árið 1993 og Óslóarsamkomulagið II, sem undirritað var í Taba í Egyptalandi, árið 1995.

Óslóarsamkomulag I var undirritað árið 1993 og þá flutti forysta PLO sig yfir á Gaza-svæðið en hafði áður haft búsetu í Túnis fram að því. Gaza varð að miklu leyti sjálfstjórnarsvæði PLO og síðan tóku þau yfir stjórnsýslu í nokkrum bæjum á Vesturbakkanum. Yitchak Rabín var hins vegar myrtur af ísraela úr röðum ofsatrúarmanna skömmu eftir undirritun samninganna.

Í kosningunum sem á eftir fylgdu varð sigurvegari kosninganna Benyamin Netanyahu, leiðtogi hins hægrisinnaða Likud-bandalags. Markmið Likud-bandalagsins hefur m.a. verið að stefna að Stór-Ísrael sem innifelur alla Palestínu og hluta af Líbanon, Sýrlandi, Jórdaníu og Egyptalandi og því hóf hann tafarlaust að grafa undan þeim árangri sem hafði náðst í undangengum samningum. Þetta gerði hann með því að stuðla að auknum straumi landræningja inn á Vesturbakkann, herða sífellt þær kröfur sem gerðar voru til sjálfstjórnar Palestínumanna og um leið að skapa sundrungu meðal ólíkra hópa Palestínumanna með því að fjármagna m.a. Hamas samtökin til að grafa undan palestínsku heimstjórninni PNA.

Vilji forustumanna Ísraels að standa við gerða friðarsamninga við PLO eða palestínsku þjóðina var í reynd aldrei raunverulegur enda ósamrýmanlegar markmiðum og stefnu forvígismanna síonista, m.a. Likud-bandalagsins og fyrirrennara þess, sjá eftirfarandi stefnuyfirlýsingu Likud.

The right of the Jewish people to the land of Israel is eternal and indisputable… therefore, Judea and Samaria will not be handed to any foreign administration; between the Sea and the Jordan there will only be Israeli sovereignty. — Likud Party Platform, 1977

Hér er hægt nálgast allt UNISPAL safnið með skjölum sem varða Ísrael og Palestínu.

Samningar	Dagsetning	Stutt lýsing á innihaldi samnings
Oslóarsamkomulag I	13.9.1993	Fyrsta samkomulagið í Oslóar-friðarferlinu sem formlega var kallað „Yfirlýsing um meginreglur um bráðabirgðasjálfstjórnarfyrirkomulag“ og undirritað var í Washington D.C þar sem Rabin forsætisráðherra og Arafat formaður tókust í hendur.
Gaza – Jericho samkomulagið	4.5.1994	Skref númer tvö í Oslóar friðarferlinu sem kvað á um brotthvarf Ísraelshers frá Gaza svæðinu og bænum Jeríkó á Vesturbakkanum.
Oslóarsamkomulag II	28.9.1995	Annað samkomulagið er byggt á grunni Óslóarsamkomulagsins I og nefnt „Bráðabirgðasamkomulagið um Vesturbakkann og Gazaströndina“ og var lykilsamkomulag í friðarferlinu milli Ísraelsmanna og Palestínumanna.
Wye River yfirlýsingin	23.10.1998	Samið um brotthvarf Ísraelshers frá fleiri bæjum og svæðum Paletínumanna á Vesturbakkanum. Viðauki við bráðabirgðasamkomulagið Osló II og fyrri samkomulög.
Sharm El-Shekh yfirlýsingin	4.9.1999	Samið um brotthvarf Ísraelshers frá hluta Hebron borgar á Vesturbakkanum. Viðauki við bráðabirgðasamkomulagið Osló II og fyrri samkomulög.

Söguleg skjöl

Nokkur mikilvæg skjöl sem tengjast aðdraganda stofnunar nýlendu síonista í Palestínu og síðar stofnun Ísraelsríkis á landi frumbyggja Palestínu.

Í flestum tilvikum er um að ræða skjöl frá skjalsafni SÞ um málefni Palestínu en í þeim tilvikum sem vísað er í aðrar heimasíður er þess sérstaklega getið.

Hér er hægt nálgast allt UNISPAL safnið með skjölum sem varða Ísrael og Palestínu.

Skjöl	Dagsetning	Stutt lýsing á innihaldi skjala
Sykes-Pikot samkomulagið	16.5.1916	Afdrifaríkt samkomulag milli Frakka og Breta um skiptingu landsvæða í Mið-Austurlöndum á milli sín en samningurinn var í raun svik við fyrri loforð við Araba.
Balfour yfirlýsingin	2.11.1917	Loforð utanríkisráðherra Breta til forystumanna Zíonista-hreyfingarinnar um að Palestína yrði þjóðarheimili gyðinga – sem kvað jaframt á um að réttindi innfæddra Palestínumanna yrðu virt.
Breska Hvíta skjalið (hið fyrra – Churchill skjalið)	3.6.1922	Bréfaskrif Breta við samtök Zíonista og Araba um framtíð Palestínu. Innihalda loforð að takmarka innflutning gyðinga til Palestínu.
Breska hvíta skjalið (hið seinna – MacDonald skjalið)	21.5.1939	Bréfaskrif Breta við samtök Zíonista og Araba um framtíð Palestínu – sem fóru fram eftir þriggja ára uppreisn Palestínumanna gegn nýlendustjórn Breta í landi sínu. Innihalda loforð að takmarka innflutning gyðinga til Palestínu.
Sjálfstæðisyfirlýsing Ísraels	14.5.1948	Daginn sem Bretar yfirgáfu Palestínu lýstu samtök zíonista í Palestínu yfir sjálfstæðu ríki til handa gyðingum; ríkið Ísrael.
Sjálfstæðisyfirlýsing Palestínsku nefndarinnar	1.10.1948	Samþykkt þings Palestínumanna sem kom saman í Gaza 1948 til að lýsa yfir sjálfstæðu ríki. Samþykktin gleymdist fljótt og hafði litla þýðingu í baráttunni fyrir frjálsri Palestínu. Ríkisstjórnin sem mynduð var í kjölfar yfirlýsingarinnar tók aldrei til starfa.
Sjálfstæðisyfirlýsing Þjóðarráðs Palestínu	15.11.1988	Eftir að Intifada uppreisn Palestínumanna á herteknu svæðunum, Vesturbakkanum og Gaza, lýsti þjóðarráð Palestínumanna yfir stofnun sjálfstæðs ríkis með Jerúsalem sem höfuðborg.