Yfirburðahyggja (e. supremacism) er sú hugmyndafræði að ákveðinn hópur fólks sé æðri öllum öðrum og eigi að hafa yfirráð yfir þeim. Hópurinn sem talinn er æðri getur verið skilgreindur út frá ýmsum eiginleikum, þar á meðal aldri, kyni, kynþætti, þjóðerni, trúarbrögðum, kynhneigð, tungumáli, stétt, hugmyndafræði, þjóðerni, menningu, kynslóð eða öðrum mannlegum eiginleikum.
Yfirburðahyggja Gyðinga er sú trú að Gyðingar séu æðri þeim sem ekki eru Gyðingar. Hugtakið yfirburðahyggja Gyðinga kemur upp í umræðum um átök Ísraelsmanna og Palestínumanna. Ilan Pappé, ísraelskur sagnfræðingur, skrifar að fyrsta útrás Gyðinga til Ísraels hafi „komið á fót samfélagi sem byggðist á yfirráðum Gyðinga“ innan „landnámssamvinnufélaga“ sem voru í eigu og rekstri Gyðinga. Joseph Massad, prófessor í arabískum fræðum, heldur því fram að „yfirráð Gyðinga“ hafi alltaf verið „ríkjandi meginregla“ hjá trúarlegum og veraldlegum síonisma. Árið 2002 sagði Joseph Massad að Ísrael þvingaði „gyðinglegt yfirburðakerfi mismununar“ upp á palestínska ríkisborgara Ísraels og að þetta hefði verið eðlilegt í umræðunni um hvernig binda ætti enda á átökin, þar sem ýmsir aðilar héldu því fram að „það sé raunsætt fyrir Palestínumenn að samþykkja að búa í gyðinglegu yfirburðaríki sem þriðja flokks borgarar“.
Árið 2021 flokkuðu ísraelsku mannréttindasamtökin B’Tselem Ísraelsríki sem „stjórnvald gyðinga með yfirburðarhyggju frá Jórdanfljóti til Miðjarðarhafsins“ með lögum sem jafngilda aðskilnaðarstefnu.
Heimild: Wikipedia
« Til baka í orðalista